گروه سیاسی «وطن روز»

پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، باعث شده تا تحلیلگران و کارشناسان، روابط خارجی این کشور را از زاویه جدیدی مورد بررسی قرار دهند.
کشورهای جنوب شرقی آسیا طی سالهای اخیر بخشی از عرصه جنگ تجاری چین و آمریکا بوده‌ و سیاست‌های یک‌جانبه دونالد ترامپ، طی چهار سال گذشته بر این منطقه اثر گذار بوده است.
دکتر عبدالرضا عالمی، کارشناس ارشد مسائل جنوب شرق آسیا و مدیر مرکز مطالعاتی و پژوهشی آسیای ما، در مورد تاثیر سیاست‌های آمریکا بر منطقه جنوب شرق آسیا معتقد است که این منطقه در دوره ریاست جمهوری ترامپ، از اولویت آمریکا خارج شد. حضور کم‌رنگتر آمریکا نسبت به گذشته در این منطقه به دلیل افزایش تنش با چین، باعث شد تا نقش چین در تجارت جنوب شرق آسیا پررنگ‌تر شود.
این محقق دانشگاه اسلامی مالزی در گفت‌وگو با «وطن روز» افزود: ترامپ با کنار رفتن از توافق همکاری اقتصادی دوسوی اقیانوس آرام موسوم به تی‌پی‌پی، که قرار بود در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما تصویب شود و کاهش تامین منابع سرمایه‌گذاری در جنوب شرق آسیا، باعث هژمونی چین و قدرت گرفتن بیشتر چین در این منطقه شد. از طرفی همراهی ترامپ با برخی دولت‌های خودکامه در این منطقه زمینه جسارت بیشتر آنها را فراهم کرد. تا جایی که دولت‌های کامبوج و میانمار از وضعیت بحران شیوع کرونا در دستگیر کردن منتقدین خود سود بردند. از طرفی تبریک زودهنگام رهبران کشورهای جنوب شرق آسیا به جو بایدن پس از پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نشان دهنده فضای راکد و ایستای تعامل در دوره ترامپ با این منطقه است.

عالمی درمورد تاثیر سیاست‌های کلان دولت آمریکا در منطقه جنوب شرق آسیا در دوره بایدن گفت: اگرچه این سیاست‌ها از زاویه رقابت با چین دیده می‌شود، اما اگر بایدن همانند اوباما سیاست چرخش به شرق را دنبال کند، فرصت همکاری آمریکا با دولت‌های آ.سه.آن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) افزون خواهد شد. درخواست نخست وزیر سنگاپور از بایدن پس از پیروزی در انتخابات مبنی بر ثبیت روابط واشنگتون و پکن، نشان‌دهنده امید سران این منطقه به تنش زدایی میان چین و آمریکا در دوره ریاست جمهوری بایدن است.
وی افزود: حتی با حضور بایدن و تغییر سیاست آمریکا در قبال منطقه جنوب شرق آسیا، همچنان این منطقه متاثر از رقابت چین و آمریکا خواهد بود و با توجه به این‌که برخی دموکرات‌ها از پیوستن مجدد به توافق همکاری اقتصادی دو سوی اقیانوس آرام، استقبال نکرده‌اند، تردیدهایی در پیوستن دوباره به این توافق از طرف بایدن نیز وجود دارد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که، اوباما و بایدن در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما بر سیاست چرخش به آسیا تاکید داشتند، اما با انتخاب ترامپ تمام کشورهای جنوب شرق اسیا با چالش جدیدی با توجه با نظرات ترامپ مواجه شدند. تا پیش از دوره ترامپ، آمریکا از طریق قراردادهای نظامی مانند توافق پیشرفته همکاری آمریکا و فیلیپین، تضمین‌های امنیتی به کشورهای منطقه می‌داد، که انتظار می‌رود در دوره بایدن احیاء شود.
عالمی با بیان اهمیت روابط اقتصادی آمریکا با منطقه جنوب شرق آسیا گفت: فراتر از مسائل امنیتی و سیاسی، آمریکا در گذشته روابط اقتصادی قوی با این منطقه داشته و آسه‌آن چهارمین شریک تجاری آمریکا به شمار می‌رفت، بنابراین طبیعی است که کشورهای این منطقه در انتظار اعمال سیاست‌های جدید از طرف آمریکا باشند.
این کارشناس منطقه جنوب شرق آسیا همچنین با اشاره به ادعای احترام به حقوق بشر از طرف آمریکا و سعی در استفاده از کارت حقوق بشر در سیاست خارجی این کشور گفت: تجربه نشان داده است که آمریکا معمولا چشم خود را بر حقوق بشر در کشورهایی که با سیاست‌های وی تداخلی ندارند، ‌می‌بندد و رویکرد متضادش در زمینه حقوق بشر در منطقه جنوب شرق آسیا نیز نمایان است. پس انتظار می‌رود علی‌رغم تاکید جو بایدن بر حقوق بشر، وی نیز همچون اسلاف خود، سیاست ویژه‌ای در قبال کشورهایی همچون میانمار که اقلیت مسلمانان روهینگیایی در این کشور برای سالها مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، نداشته باشد و با توجه به شرایط منطقه از نظر استراتژیک، بسیار تردید برانگیز است که دولت بایدن در فشار آوردن به مسئله حقوق بشر در این منطقه جدی باشد. از آنجا که ترامپ و بایدن هر دو بر این عقیده‌اند که چین بزرگترین رقیب امنیتی برای آنان در این منطقه است، قطعا گرایشات جدی برخی کشورها به چین همانند تایلند و هنگ کنک، ضرورت استفاده از کارت حقوق بشری را برای بایدن ایجاب خواهد کرد.
عالمی در پایان بیان کرد: آن‌چه مسلم است، آن‌که آمریکا از افزایش قدرت چین در هراس است. چین اگرچه از نظر اقتصادی نظام سرمایه‌داری را پذیرفته اما از نظر سیاسی، حزب کمونیست هنوز قدرت را در دست دارد و این کشور ارزش‌های فرهنگی و نظم ایدئولوژیک مد نظر آمریکا را نپذیرفته و خود یک قدرت اقتصادی و سیاسی بین‌الملل به شمار می‌رود. بنابراین، بعد سیاسی استراتژی بایدن در چرخش به سمت جنوب شرق آسیا به منظور مقابله با قدرت چین خواهد بود.