گروه ورزش- السا استرون
رشد چاقی در میان کودکان و نوجوانان، یکی از چالش‌های حوزه سلامت در بحث بیماری‌های غیرواگیر است که می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور سلامت عمومی ایران را تهدید کند. به اعتقاد کارشناسان کنترل چاقی رابطه مستقیم به ورزش نوجوانان دارد، اما در کشوری که بیش از سه میلیون دانش آموز چاق دارد، سرانه ورزشی تا چه اندازه در دسترس ۱۵ میلیون دانش آموز است؟
اگر والدین برای کودکان چاقشان ذوق می‌کنند و این موضوع را نشانه سلامتی می‌دانند، باید گفت که تصور اشتباهی از سلامت دارند و چاقی در کودکان به معنای داشتن چربی بیش از حد در بدن است. وزن کودک با توجه به سن او بالاتر می‌رود و در آینده بدن او در مقابل بیماری‌های جدی غیرواگیرداری مانند فشارخون، کسترول، دیابت و سکته‌های قلبی بی‌دفاع‌تر از افراد لاغر می‌شود. اگر می‌خواهید بیشتر به عوارض چاقی پی ببرید بد نیست اشاره‌ای به یکی از گزارش‌های نشریات علمی آمریکایی داشته باشیم که در زمان شیوع کرونا منتشر شده است. در این گزارش، مطالعه بر روی ۵۰ مورد کودک مبتلا به کووید-۱۹ که به‌خاطر شدت بیماری‌شان در بیمارستان نیویورک سیتی بستری شده بودند، انجام و وضعیتشان مورد بررسی قرار گرفته، ۱۱ نفر (۲۲ درصد) از آنها چاق بودند و شش نفر از آنها نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی پیدا کرده بودند.
در این شرایط، نوع سبک زندگی و ورزش در کنار کاهش تمایل کودکان به تغذیه و غذاهای فست فودی نقش مهمی دارد. چند روز پیش امیر محسنی، مدیرعامل سازمان ورزش شهرداری تهران اعلام کرد که «۱۴ درصد از کودکان، پیش از ورود به مدرسه با مشکل چاقی روبه‌رو هستند.» این زنگ خطر زمانی رنگ و بوی جدی‌تر پیدا می‌کند که بنا بر ارائه آمار تربیت بدنی و امور سلامت وزارت آموزش و پرورش ۲۱.۲ درصد دانش آموزان دارای اضافه وزن و چاقی‌اند. این درحالی است که برای سال تحصیلی ۹۹-۱۴۰۰، بیش از ۱۵ میلیون دانش آموز ثبت نام کرده‌اند و بنا بر این آمار بیش از سه میلیون دانش آموز به چاقی مبتلا هستند.
*وضعیت نگران کننده تهران
یکی از موضوعات مهم در کنترل چاقی در میان کودکان، فضاهای ورزشی است که باید در اختیار دانش آموزان و نوجوانان قرار بگیرد. تهران با جمعیت بالغ بر ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بیشترین کودکان چاق را دارد و یکی از استان‌های فقیر در اراتباط با سرانه ورزشی برای نوجوانان و بزرگسالان است. طبق آخرین بررسی‌ها، سرانه ورزشی در پایتخت ایران، برای هر شهروند ۴۶ صدم مترمربع است. البته وزارت ورزش و جوانان اعلام کرده که تا سال ۱۴۰۰ این میزان سرانه به ۷۰ سانتی‌متر مربع افزایش می‌یابد. تعداد سالن‌های ورزشی در سراسر استان تهران در مجموع سه هزار و ۵۴۳ سالن سرپوشیده و باز است که از این تعداد سه هزار و ۲۲۳ سالن سرپوشیده و ۳۲۰ سالن روباز وجود دارد. از مجموع این تعداد ۹۸۶ سالن سرپوشیده دولتی، و ۲۴۹ سالن روباز نیز دولتی است. تعداد سالن‌های سرپوشیده خصوصی دو هزار و۲۷۳ سالن و تعداد سالن های رو باز خصوصی ۷۱ سالن است.
*هر دانش آموز، ۲۵ صدم متر مربع فضای ورزشی
اما یکی از مراکزی که در اراتباط مستقیم با ورزش دانش آموزان قرار دارد، آموزش و پرورش است. در بررسی بیشتر این موضوع، معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران به «وطن روز» گفت: اگر بخواهیم واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم، در آخرین ارزیابی انجام شده، تهران یکی از استان‌های فقیر در سرانه ورزشی است و پایین‌ترین سطح سرانه ورزشی دانش آموزان را در استان‌های کشور به خود اختصاص داده است. حسن محمدی در ادامه خاطر نشان کرد: در حال حاضر از نظر میزان فضای ورزشی که در اختیار آموزش و پرورش قرار دارد، فقیرترین شهر کشور هستیم. طبق استانداردهای ملی، سرانه ورزشی دانش آموزان باید به ازای هر دانش آموز فضای یک متری وجود داشته باشد، اما این سرانه در تهران حدود ۲۵ صدم مترمربع به ازای هر دانش آموز است که نشان از وخامت وضعیت سرانه ورزشی دانش آموزان در تهران دارد.
محمدی با اشاره به اینکه دستگاه‌ها مربوطه باید با یکدیگر تعامل بیشتری داشته باشند، افزود: قرار بود در ساعاتی از روز، فضاهای دستگاه‌های دیگر به‌خصوص فضاهایی که در اختیار وزارت ورزش و جوانان است، در اختیار مدارس و دانش آموزان تهرانی قرار بگیرد تا از فضای استاندارد برای فعالیت‌های ورزشی دانش آموزان استفاده شود، ولی عملا چنین اتفاقی نیفتاد. اکثر این فضاهای ورزشی در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گیرد و به نوعی مدیریت این فضاها به‌بخش خصوصی واگذار شده و آنها نیز حاضر نیستند فضای خود را به فعالیت ورزشی دانش آموزی اختصاص دهند و ما در اداره کل آموزش و پرورش استان تهران، عملا استفاده‌ای از این فضاها نمی‌بریم.
وی بر آمار سلامتی دانش آموزان نیز تاکید و خاطر نشان کرد: طبق آخرین پایش انجام شده ۲۱ درصد از دانش آموزان ایرانی به چاقی و افزایش وزن مبتلا هستند، در استان‌های شمالی و غربی بیشترین مبتلا را به چاقی داریم و این آمار در استان‌های جنوبی کمتر است.
*نقش شهرداری تهران در افزایش سرانه ورزشی
در این رابطه با چند مسئول در وزارت ورزش و جوانان تماس گرفتیم، اما آنها پاسخگو نبودند و به سراغ یکی از مسئولان ورزشی در شهرداری تهران رفتیم تا وضعیت فضاهای ورزشی تهران که بیش از ۱۰۰۰ مجموعه ورزشی زیر نظر آنها اداره می‌شود، بررسی کنیم. طبق آمار یک هزار و ۹۶ مجموعه ورزشی تحت اختیار شهرداری تهران است. ۷۰ مجموعه آبی، ۲۵۷ مجموعه غیر آبی، ۴۸۰ زمین چمن مصنوعی، ۲۰۰ فضای ورزشی در اختیار محلات، ۱۱ فضای ورزشی در اختیار فرهنگسراها، ۱۰ مجموعه در اختیار آتش نشانی‌ها، ۱۰۴ مجموعه برای رانندگان و کارکنان وسایل حمل و نقل عمومی، ۵۷ سوله ورزش الزهرا، بخشی از فضاهای ورزشی شهرداری تهران است که در اختیار شهروندان تهرانی قرار دارد.
مدیرعامل سازمان ورزش شهرداری تهران که پیش از این در ارتباط با خطر چاقی ۱۴ درصد از کودکان پیش از ورود به مدرسه هشدار داده و از راه‌اندازی ۲۲ خانه ورزش کودک در پایتخت تا پایان سال‌جاری خبر داده بود، به «وطن روز» گفت: چنانچه به تمام مخاطبین شهر تهران که می‌خواهند ورزش کنند، توجه داشته باشیم باید ذی‌نفعان اجتماعی شامل سالمندان، معلولین و جانبازان، کودکان و توانیابان و تمامی مردان و زنان و پسران و دختران تهرانی را مدنظر قرار دهیم. در این شرایط باید گفت که سرانه ورزشی در تهران اصلافی کافی نیست. امیر محسنی، در ادامه خاطر نشان کرد: به لحاظ اقلیمی و اجتماعی، شهر تهران هر روز جمعیت بیشتری را پذیرایی می‌کند و جمعیت پذیری پایتخت، موجب شده برخی از سرویس‌ها که به شهروندان ارائه می‌شود، هنوز در حد استاندارد‌ها نباشد. در مورد مجموعه‌های ورزشی نیز به همین شکل است، اگرچه تهران به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر کشور، بیشترین امکانات ورزشی کشور را دارد اما باز هم این امکانات کافی نیست.
*خطر شیوع چاقی در آینده ایران
وی در ارتباط با وضعیت کودکان در مواجهه با کمبود فضاهای ورزشی نیز اظهار کرد: باید طرح و اقدام مشترک ملی در این رابطه صورت بگیرد. در ابتدا این طرح در شورای‌عالی ورزش‌های همگانی کشور توسط آقای دکتر حمیدی مطرح شد. ایشان به‌عنوان معاونت ورزش آموزش و پرورش به این جمع بندی رسیدند که فرزندان در دوهزار روز اول شکل‌گیری‌شان از بدو تولد تا شش سالگی دچار چاقی شده‌اند و بعد از ورود به مدرسه متوجه شدند فرزندان ما ۱۴% دچار چاقی هستند. این اصلا آمار خوبی برای سلامت کشور نیست و بسیار بالاتر از میانگین و استانداردهای جهانی است. یکی از دلایل اصلی بروز چاقی در میان کودکان سبک زندگی خانواده‌ها است، یعنی ما باید مدل زندگی‌مان را برای آموزش فرزندان تغییر دهیم. در خانواده‌ای که پدر و مادر همیشه جلوی تلوزیون نشسته باشند، قطعا فرزندان هم این سبک زندگی را از والدین تقلید می‌کنند. اما اگر والدین فعال باشند و به برنامه‌های پیاده روی روزانه و ورزش بپردازند قاعدتا فرزندان هم از آنها الگو پذیری بسیاری خواهند داشت، چون شکل‌گیری فرزندان در ۶ سال اول عمر بسیار مهم است. به همین دلیل، بحث فقط کودکان نیست هر چند که قطعا در حوزه کودکان کار خواهیم کرد و تا پایان سال برنامه‌ریزی احداث ۲۲ مرکز رشد کودک در مناطق بیست ودو گانه و در کنار مراکز ورزشی خواهیم داشت.
امیر محسنی با اشاره به اینکه بچه‌ها با ورود به مدرسه رفتار هم کلاسی‌های خود را دنبال خواهند کرد، افزود: ولی امروز جامعه هدف ما بچه‌هایی است که هنوز وارد مدرسه نشده‌اند. آموزش و پرورش در این زمینه کار‌های خوبی انجام داده و سالن‌های رشد را برای دانش آموزان مهیا کرده است، ولی در ۶ سال اول مسئولیت اجتماعی ما ایجاب می‌کند به کودکان تهرانی توجه بیشتری داشته باشیم. فکر می‌کنم شهرداری‌ها می‌توانند با آماده‌سازی فضای مناسب کمک موثری داشته باشند. این ایران ما است و این‌ها فرزندان ایران که در حال چاق شدن هستند و اضافه وزن موجب می‌شود ما در آینده کارمندان، متخصصین و شهروندان چاقی داشته باشیم. امروز چاقی چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است. چنانچه این موضوع را جدی نگیریم. قطعا چاقی می‌تواند در رنکینگ از بین بردن انسان‌ها نقشی پر‌رنگی ایفا کند.
استفاده از خبر با ذکر منبع بلامانع است
