گروه اقتصادی – نفیسه زمانی نژاد
شناسایی و راه اندازی معادن از سیاست‌هایی است که دولت دوازدهم ،در راستای اقتصاد مقاومتی از سال ۹۸ کلید زد و اکنون خبر از احیا، فعال‌سازی و توسعه ۱۴۷ معادن کوچک‌مقیاس از ابتدای سال جاری تاکنون می‌رسد.
در اردیبهشت ۹۷ طرح احیای معادن کوچک مقیاس، توسط محمد شریعتمداری، وزیر وقت صنعت به استان‌ها و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی (تابعه سازمان ایمیدرو) به عنوان مجری معرفی شد.
پس از اینکه تفاهم‌نامه‌های جدید بین متولی و دستگاه مجری امضا شد، شرکت یادشده به نمایندگی از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) وارد مرحله اجرایی قرار گرفت و در سال ۹۸ این طرح به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی وزارت صنعت به‌عنوان طرح اقتصاد مقاومتی به تصویب رسید.
گزارش ۷ ماهه طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس نیز نشان می‌دهد که از ابتدای امسال ۱۴۷ معدن در سراسر کشور راه‌اندازی مجدد شده است. همچنین در این مدت ۶۷۲ معدن در سراسر کشور و در قالب برنامه طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس شناسایی و اولویت‌بندی شده‌اند. در همین برهه، در قالب طرح احیا و راه‌اندازی مجدد معادن کوچک‌مقیاس در سراسر کشور، بر روی ۱۹۴ معدن، اقدام کلینیکی شده است.
گفتنی است که اجرای چنین طرحی برای کشوری که دارای معادن بی‌شماری است و در چند سال اخیر تقریباً نیمی از آن‌ها به غیرفعال تبدیل‌شده‌اند امری ضروری به‌شمار می‌آید.
*ازجمله اهداف احیای معادن
بر اساس مطالعات انجام‌شده اولیه بر روی یک هزار و ۸۰۰ معدن در کشور، برنامه احیای معادن موردبررسی قرارگرفته است. حرکتی نو در دولت دوازدهم و نسخه‌ای که ضمن انجام سرمایه‌گذاری جدید، رونق تولید را به همراه دارد و پیامد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم حدود ۴۲۵ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت. واضح آنکه این طرح، بسترساز ایجاد نهضت فرآوری، نوآوری و کارآفرینی در بخش معدن بوده است.
شناسایی فرصت‌های کوچک معدنی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف کشور، توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعه‌یافته و استفاده از فناوری‌های جدید برای فرآوری مواد معدنی با عیار پایین تراز جمله اهداف ترسیم‌شده برای بازسازی معادن است و مهم تراز همه این اهداف، نگاه سرمایه‌ای بودن به معادنی است که می‌توانند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشند.
قابل‌ذکر است که معادن کوچک و متوسط سهم ۹۸ و ۳ دهم درصدی از کل معادن کشور را به خود اختصاص داده که ۸۵ درصد از سهم اشتغال و ۶۵ درصد از سهم تولیدات معدنی کشور، دلیل قابل‌تأملی برای توجه بیشتر به این بخش از معدن در تأمین مواد اولیه و صنایع معدنی است.
محمود بهرامی، فعال بخش معدن با اشاره به لزوم بازسازی معادن به «وطن روز» می‌گوید: معادن از ارزشمندترین ثروت‌هایی است که تقریباً همه استان‌های کشور دارای آن هستند و احیای هرکدام می‌تواند پیامدهای بسیار خوبی به همره داشته باشد. وی می‌گوید: شاید یکی از مهم‌ترین تصمیمات دولت فعلی احیای معادنی است که به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی در همین سال‌ها، به رکود و غیرفعال شدن رسیده‌اند.
بهرامی اظهار می‌کند: بزرگ ترین نتیجه‌ای که از احیای معادن حاصل می‌شود اشتغال‌زایی برای تعدادی از افراد است. با توجه به اینکه در شرایط فعلی کشور بیکاری از معضلات اقتصادی به‌شمار می‌آید با بازسازی معادن، شاید بتوان برای بخشی از نیروی انسانی بیکار اشتغال‌زایی ایجاد کرد.
این فعال می‌افزاید: دلیل دیگری که احیای معادن را ضرورت می‌بخشد نیاز صنایع کشور به مواد اولیه‌ای است که نبود آن‌ها چرخ این صنایع را متوقف می‌کند و چه بسیار شنیده می شود که صنایع بزرگ و کوچک، به دلیل نبود خوراک اولیه دچار مشکل شده اند. در حالی که ماده اولیه مورد نیاز بسیاری ازآنها در همین معادن خوابیده است.
وی بیان می‌کند: ارزآوری و جایگزینی درآمدهای ناشی از این معادن با درآمدزایی نفت از دیگر دلایل مهم، برای روی‌آوری به بازسازی این معادن است. به‌ویژه در این دورانی که به دلیل تحریم‌ها، فروش نفت با موانع بسیاری همراه شده، می‌توان از جایگزین‌های مناسبی مانندِ فرآورده‌های معدنی به‌صورت خام و یا ساخته‌شده بهره‌مند شد.
*لزوم فراهم سازی زیر ساخت های مناسب
اهدافی که از بازسازی معادن کشور، موردنظر است یک سوی ماجرا است و فراهم‌سازی زیرساخت‌های احیای معادن هم‌سوی دیگر است.
در همین راستا سازمان ایمیدرو در چارچوب طرح مزبور، روش‌های مختلفی را تدوین کرده تا زمینه‌ساز توسعه این‌گونه معادن شود. راهکارهایی چون خرید تضمینی محصولات معدنی و ایجاد واحدهای فرآوری، کمک به زیرساخت در قالب مشارکت با سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان مواد معدنی، توسعه واحدهای فرآوری سیار کوچک با استفاده از توان سرمایه‌گذاری با تعریف بسته‌های معدنی در قالب معادن کوچک، حمایت مالی و اعطای تسهیلات، ایجاد یا توسعه بازار محصولات معدنی در حوزه داخلی یا بین‌المللی، انجام عملیات اکتشاف تکمیلی و افزایش ذخیره، به اشتراک‌گذاری تجهیزات مازاد معدنکاری و کمک به انجام پژوهش و اجرایی سازی نتایج آن، از مجموعه روش‌هایی است که برای توسعه معادن مزبور در دستور کار قرار دارد.
در این باره محمد یوسف صدیقی، عضو هیئت‌مدیره انجمن معدن کاران اصفهان به «وطن روز» می‌گوید : اگرچه احیای معادن در شرایط کنونی، اقدامی بسیار مطلوب تلقی می‌شود اما نکته‌ای که می‌بایست به آن توجه داشت فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب و کافی برای چنین جریانی است. وی بیان می‌کند: موضوع قابل‌توجه آنکه در حالی حاضر، با توجه به تحریم‌ها و افزایش چند برابری هزینه‌ها، مخارج استخراج معادن بسیار بالا رفته و بدون تردید استخراج وابسته به تجهیزات پیشرفته‌ای است که تهیه هرکدام فوق‌العاده گران تمام می‌شود. از طرفی هم با ماشین‌آلات موجود قدیمی نمی‌توان کار چندانی انجام داد. وی می افزاید: اکثر ماشین‌آلات مورداستفاده در معادن ما، بسیار قدیمی و کهنه و ماشین‌آلات دست چندمی هستند که معدن دار ناچار است از آن‌ها استفاده کند چون نرخ این ماشین‌آلات چند برابر شده است.
صدیقی بیان می‌کند :بنابراین برای موفقیت در احیا و بازسازی معادن، نیازمند تزریق تجهیزات پیشرفته به این بخش هستیم. وی یاد آور می شود: حتی معادن فعال هم با مشکل کمبود ماشین‌آلات به‌روز مواجه هستند. حال واضح است معدنی که مدت‌ها از غیرفعال شدن آن گذشته، برای بازگشت به چرخه فعالیت، نیازمند فراهم‌سازی امکانات بسیار است که برای تحقق این هدف لازم است دولت پای پیش گذارد و ماشین‌آلات موردنیاز صنعت معدن را با تدابیری وارد کند .
*کلید موفقیت
نکته پایانی که در رابطه با احیای معادن ، از اهمیت فراوانی بر خوردار است لزوم ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این حوزه است.
به ویژه آنکه بخش معدن تا پیش از اجرای این طرح، کمتر مورد توجه سرمایه‌گذاران بود، اما اکنون با مطرح‌شدن طرح احیای معادن و اطلاع‌رسانی از طریق شبکه‌های مختلف ارتباطی، شرایط تغییر کرده است.
با توجه به اینکه استفاده از سرمایه‌های موجود در بخش خصوصی برای فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس، تسهیل تأمین سرمایه برای معادن و شناسایی فرصت‌های کوچک معدنی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف کشور درجهت توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعه‌یافته، ازجمله اهداف مورد نظر برای احیای معادن راکد عنوان می‌شود. ازاین‌رو لازم است شرایط مورد نیاز برای ورود سرمایه‌گذار به این بخش نیز مهیا شود. این چنین که رفع موانع و برطرف نمودن قوانین سخت و پیچیده برای ورود سرمایه‌گذار به این بخش مهم از اقتصاد ایران، امری ضروری است.
چه بسا که ارتباط با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی عاملی بسیار مؤثر برای احیا و رونق معادن است و البته به آن شرط که حمایت‌های لازم هم انجام گیرد.
استفاده از خبر با ذکر منبع بلامانع است
